فاصله هایپرفوکال لنز

فاصله هایپرفوکال لنز یا ابَر کانونی نشان دهنده نزدیک ترین نقطه ای است که اگر شما در آن فاصله فوکوس کنید، حداکثر عمق میدان وضوح در جلو دوربین نیکون تا مرز بینهایت ایجاد می گردد. به زبان ساده، از جلو تا عقب تصویر (Front-to-back sharpness) وضوح کامل را خواهید داشت.

آشنایی با اصول محاسبه و بکارگیری فاصله هایپرفوکال به شما کمک می کند تا به راحتی از آن برای ایجاد حداکثر عمق میدان قابل دستیابی توسط دوربین استفاده کنید. تکنیک بکارگیری این فاصله به ویژه در عکاسی منظره کاربرد زیادی دارد.

تعریف فاصله ابرکانونی

فاصله هایپرفوکال به معنای ان است که از فاصله دوربین تا نقطه ای در صحنه عکاسی که اگر بر روی آن نقطه فوکوس کنید، عمق وضوح تصویر از ناحیه نصف فاصله دوربین تا نقطه هایپرفوکال شروع شده و تا بینهایت ادامه پیدا می کند. در این تعریف منظور از بینهایت، آخرین نقطه ای است که در پس‌زمینه صحنه قابل رویت می باشد.

اندازه روزنه دیافراگم

درست با تغییر اندازه روزنه دیافراگم، اندازه عمق میدان (Depth of Field) در تصویر تغییر خواهد کرد. هر چه این اندازه کوچکتر باشد، عمق میدان بزرگتر خواهد بود و برعکس.
برای مثال اگر بر روی جسمی در فاصله ۲ متری فوکوس کنید و اندازه روزنه دیافراگم را بر روی f/2 تنظیم نمایید، عمق میدانی که بدست می آید (منطقه وضوح در دو طرف نقطه فوکوس) کمتر از وقتی است که از دیافراگم f/16 استفاده می کنید.

در صورتی که روزنه دیافراگم کوچکتر است (f بزرگتر)، منطقه وضوح تصویر در جلو نقطه فوکوس از ناحیه نزدیک تری نسبت به دوربین شروع شده و این منطقه وضوح تا پشت نقطه فوکوس و در نواحی دورتری در ناحیه پس‌زمینه ادامه می یابد.

در نتیجه  در شرایط ثابت، با افزایش عدد دیافراگم (روزنه کوچکتر دیافراگم)، عمق میدان افزایش می یابد و اگر فاصله هایپرفوکال را در این شرایط پیدا کنیم، این فاصله نسبت به حالت قبلی به دوربین نزدیک تر خواهد بود. به عبارت دیگر، با کوچکتر شدن اندازه روزنه دیافراگم (عدد f بزرگتر)، فاصله هایپرفوکال به دوربین نزدیک تر می شود.

اندازه سنسور دوربین

در صورتی که اندازه روزنه دیافراگم و فاصله کانونی لنز ثابت است، در دوربین‌های با سنسور بزرگتر، فاصله هایپرفوکال به دوربین نزدیک تر خواهد بود. و برعکس در دوربین های با سنسورهای کوچکتر، این فاصله بیشتر است.
در دوربین های نیکون کراپ سنسور برای محاسبه فاصله کانونی موثر یک لنز نیاز است ضریب برش (Crop factor) آن را در نظر گرفت و در نتیجه فاصله کانونی موثر آنها (بر اساس استاندارد دوربین های فول فریم) بلندتر از فاصله کانونی ثبت شده بر روی لنز آنها خواهد شد. بنابراین با بیشتر بودن فاصله کانونی موثر در دوربین های کراپ سنسور نسبت به دوربین های فول فریم، فاصله هایپرفوکال نیز در آنها دورتر خواهد شد.

قاعده دوبرابر کردن فاصله

یک روش محاسبه تخمینی فاصله هایپرفوکال که در میان عکاسان بیشتر استفاده می شود، استفاده از قاعده دوبرابر کردن فاصله (Double Distance Method) است.

در این شیوه ، شما فاصله دوربین تا نزدیک ترین جسمی که قصد دارید واضح دیده شود را در نظر می گیرید و آن را دوبرابر می کنید. فاصله بدست آمده را به عنوان فاصله هایپرفوکال در نظر گرفته و لنز را بر روی آن فاصله فوکوس نمایید.

سپس اندازه روزنه دیافراگم را به قدری کوچک کنید (f را بزرگتر کنید) تا عمق میدان مناسب را بدست آورید. در این شیوه که نوعی روش آزمون و خطا محسوب می شود، اغلب لازم می شود که تصاویر ثبت شده را برای دیدن وضعیت عمق میدان بررسی کنند. نکته مهم در این روش این است که هر چه جسم مورد نظر در پیش‌زمینه به دوربین نزدیک تر باشد بایستی از اندازه دیافراگم های کوچکتر استفاده کنید.